Bijna dagelijks lees ik berichten over de economie en geld waarin voorspellingen worden gedaan. Bijvoorbeeld eergisteren nog: 'Huizenprijzen blijven tot 2014 dalen' , aldus kredietbeoordelaar Fitch (bron: www.nu.nl). Maar ik lees niet alleen voorspellingen, maar ook meningen, die door experts worden gedaan en gezaghebbend overkomen, zoals econoom Ewoud Jansen die betoogt dat 'goud zijn waarde vooral aan angst voor economische narigheid ontleent' (bron: De Volkskrant 18 december jl.).
Kloppen bovenstaande berichten? Geen idee, maar de kans is groot dat hoe stelliger het bericht wordt verkondigd, hoe eerder ik geneigd ben het te geloven. Hoe dat komt kan ik lezen in 'Psychologeld', een boek van Anna Dijkman en Chris Zadeh. De ondertitel luidt 'waarom we stoppen met nadenken als we beginnen met uitgeven'. Dat alleen al motiveert om snel het boek te lezen.
De auteurs hopen met dit boek de lezer inzicht te geven in wat er op de achtergrond mee speelt bij het nemen van financiële beslissingen. Dat doen ze aan de hand van allerlei voorbeelden over gedrag van mensen als het om geld gaat. Dit gedrag wordt vervolgens verklaard aan de hand van inzichten uit de 'behavioral finance', psychologie en sociologie. Wie denkt rationeel met zijn geld om te gaan, komt bedrogen uit. We zijn kuddedieren die stoppen met denken op het moment dat er met grote stelligheid iets wordt beweerd, ook al is dat iets anders dan we zelf geloven.
Het boek zit vol herkenbare alledaagse situaties. Hoe ga je om met winst en verlies? Als je een rekenmachine wil kopen die bij jou in de buurt € 15 kost, rij je dan om als je hem elders voor € 10 kan kopen? En doe je dat omrijden ook voor een jas van € 125, die je elders voor € 120 kan aanschaffen? Het lijkt om hetzelfde voordeel te gaan, namelijk € 5. Toch reageren we anders, want in het geval van de rekenmachine rijden we massaal om en in het geval van de jas zijn we daar minder toe bereid.
Dit en andere zaken kun je lezen in het boek. In negen hoofdstukken worden even zoveel psychologische valkuilen behandeld waar we massaal in trappen. Elk hoofdstuk besluit met een aantal praktische tips hoe de valkuilen omzeild kunnen worden. Tot slot worden de hoofdstukken afgewisseld met interviews met bekende Nederlanders (onder meer Jort Kelder, Raymond Spanjar en Annemarie van Gaal) die ingaan op hun grootste succes én blunder en de belangrijkste les die ze hebben geleerd als het over geld gaat.
Wat zijn dan die valkuilen waar we in trappen? Bijvoorbeeld die van hoe we geld uitgeven. We geven een briefje van honderd minder makkelijk uit dan hetzelfde bedrag aan kleingeld, ook al hebben we voor het bedrag in kleingeld even hard gewerkt als voor het zelfde bedrag in papiergeld. In ons leeft een mentale boekhouder die al het voorbij komende geld indeelt in potjes als 'vakantie', 'boodschappen', 'meevaller'. Afhankelijk van het potje waar het in zit, wordt het geld wel of niet uitgegeven. Alleen neemt de mentale boekhouder niet altijd rationele beslissingen. Zoals beschikken over een flinke spaarrekening en tegelijkertijd een lening afsluiten, wat financieel nadelig is.
Overzicht heeft de mentale boekhouder ook niet altijd. Zo kan een enorm bedrag maandelijks aan koffie uitgeven over het hoofd worden gezien, omdat we de uitgaven voor elke kop afzonderlijk niet doorrekenen naar een totaal bedrag per maand of per jaar. Dat wordt de 'lattefactor' genoemd, naar een berekening van financieel adviseur David Bach. In een vrij extreem rekenvoorbeeld (en uitgaand van een rentepercentage van 10 %) rekende Bach een cursiste voor, die klaagde dat ze geen geld overhield om te sparen, dat 5 dollar per dag besparen op drank en voeding (zoals koffie en een muffin die je koopt onderweg naar je werk) op je 65e tot een kapitaal van 1,2 miljoen dollar kan zijn gegroeid.
Een andere valkuil is keuzeangst. We denken dat we zelfstandig beslissingen nemen maar kunnen hier heel makkelijk in worden gemanipuleerd. De auteurs noemen een voorbeeld van mensen die een auto hebben besteld, waarvoor een wachtlijst bestaat. Als de dealer belt dat de auto binnen is en dat er keuze is uit vier kleuren, namelijk rood, wit, beige en zilver, kiest slechts een klein percentage voor de zilverkleurige auto.
Als de dealer echter belt dat de bestelde auto binnen is gekomen en dat deze zilverkleurig is, reageren we ineens anders. Bij het ophalen van de auto, blijken er ook rode, beige en witte auto's te zijn binnengekomen, die worden aangeboden ter vervanging van de eerder aangeboden zilverkleurige. Nu kiest het merendeel van de proefpersonen voor de zilverkleurige auto. Wat blijkt: mensen hechten meer waarde aan iets als het al in het bezit is of is toegezegd en willen dan liever niet meer van keuze veranderen. Op financieel gebied blijken wij dus voorkeur te hebben voor dat wat ons als eerste wordt aangeboden.
Met dit in het achterhoofd is het makkelijk voor te stellen dat we massaal enorm gemanipuleerd worden bij het nemen van financiële beslissingen. Ga dus niet automatisch voor de standaard optie die je aangeboden krijgt en vraag door, is dan ook de tip die we bij dit hoofdstuk krijgen.
Het is niet te doen om in een internetrecensie dit boek tot zijn recht te laten komen. Het staat zo vol wetenswaardigheden dat ik niet weet waar te beginnen. Het gaat in op keuze-angst, zelfoverschatting, op angst om situaties te veranderen maar ook op het curieuze feit dat we de helft van de tijd niet zien wat we zien, maar wat we denken te zien. Daardoor missen we belangrijke feiten die een beslissing zouden kunnen beïnvloeden. Persoonlijk vond ik het interessantste hoofdstuk datgene waarin ingegaan wordt op 'expertverslaving'. We schakelen iemand in met verstand van zaken en schakelen tegelijkertijd ons 'ínterne beslissingsproces' uit. 'De expert zegt het en dus zal het wel kloppen' is de onderliggende gedachte.
Met dit boek vol voorbeelden en tips ga je misschien anders naar je eigen financiële gedrag kijken. De huizencrisis en woekerpolisaffaire worden door de gedachtegang in dit boek ook ineens heel verklaarbaar. We zijn immers massaal gestopt met nadenken doordat we af gingen op de experts en met name die experts die met grote stelligheid iets beweerden. De auteurs leggen uit dat mensen die het stelligst zijn in hun adviezen, het meest worden geloofd. En ook al bleken ze achteraf ongelijk te hebben gekregen, ze werden daardoor niet minder succesvol. Best schokkend als je daar over nadenkt.
Helpt dit boek mij met consuminderen? Ja. Geld is emotie en pas nu besef ik hoeveel emotie, angst, en misplaatste gevoelens gepaard kunnen gaan met het nemen van financiële beslissingen. Het geeft inzicht in je eigen gedrag en ook houvast als je de krant leest. Ik weet nu dat diegenen die het hardst iets roepen over de crisis, niet altijd gelijk hebben. In ieder geval niet meer gelijk dan mensen zonder kennis van zaken. Want gelijk hebben of krijgen is in de financiële wereld ook vaak een kwestie van toeval, zo leert een geweldig grappig experiment waarin mensen blind gooiden met dartpijltjes om een aandelenportfolio samen te stellen. Dat portfolio deed vervolgens niet onder voor het door specialisten samengestelde portfolio. Meer weten? Ga dit boek lezen! Het leest als een trein en is ook nog eens heel vermakelijk.
Psychologeld. Waarom we stoppen met nadenken als we beginnen met uitgeven.
Anna Dijkman en Chris Zadeh
ISBN 978490574260
€15
Kloppen bovenstaande berichten? Geen idee, maar de kans is groot dat hoe stelliger het bericht wordt verkondigd, hoe eerder ik geneigd ben het te geloven. Hoe dat komt kan ik lezen in 'Psychologeld', een boek van Anna Dijkman en Chris Zadeh. De ondertitel luidt 'waarom we stoppen met nadenken als we beginnen met uitgeven'. Dat alleen al motiveert om snel het boek te lezen.
De auteurs hopen met dit boek de lezer inzicht te geven in wat er op de achtergrond mee speelt bij het nemen van financiële beslissingen. Dat doen ze aan de hand van allerlei voorbeelden over gedrag van mensen als het om geld gaat. Dit gedrag wordt vervolgens verklaard aan de hand van inzichten uit de 'behavioral finance', psychologie en sociologie. Wie denkt rationeel met zijn geld om te gaan, komt bedrogen uit. We zijn kuddedieren die stoppen met denken op het moment dat er met grote stelligheid iets wordt beweerd, ook al is dat iets anders dan we zelf geloven.
Het boek zit vol herkenbare alledaagse situaties. Hoe ga je om met winst en verlies? Als je een rekenmachine wil kopen die bij jou in de buurt € 15 kost, rij je dan om als je hem elders voor € 10 kan kopen? En doe je dat omrijden ook voor een jas van € 125, die je elders voor € 120 kan aanschaffen? Het lijkt om hetzelfde voordeel te gaan, namelijk € 5. Toch reageren we anders, want in het geval van de rekenmachine rijden we massaal om en in het geval van de jas zijn we daar minder toe bereid.
Dit en andere zaken kun je lezen in het boek. In negen hoofdstukken worden even zoveel psychologische valkuilen behandeld waar we massaal in trappen. Elk hoofdstuk besluit met een aantal praktische tips hoe de valkuilen omzeild kunnen worden. Tot slot worden de hoofdstukken afgewisseld met interviews met bekende Nederlanders (onder meer Jort Kelder, Raymond Spanjar en Annemarie van Gaal) die ingaan op hun grootste succes én blunder en de belangrijkste les die ze hebben geleerd als het over geld gaat.
Wat zijn dan die valkuilen waar we in trappen? Bijvoorbeeld die van hoe we geld uitgeven. We geven een briefje van honderd minder makkelijk uit dan hetzelfde bedrag aan kleingeld, ook al hebben we voor het bedrag in kleingeld even hard gewerkt als voor het zelfde bedrag in papiergeld. In ons leeft een mentale boekhouder die al het voorbij komende geld indeelt in potjes als 'vakantie', 'boodschappen', 'meevaller'. Afhankelijk van het potje waar het in zit, wordt het geld wel of niet uitgegeven. Alleen neemt de mentale boekhouder niet altijd rationele beslissingen. Zoals beschikken over een flinke spaarrekening en tegelijkertijd een lening afsluiten, wat financieel nadelig is.
Overzicht heeft de mentale boekhouder ook niet altijd. Zo kan een enorm bedrag maandelijks aan koffie uitgeven over het hoofd worden gezien, omdat we de uitgaven voor elke kop afzonderlijk niet doorrekenen naar een totaal bedrag per maand of per jaar. Dat wordt de 'lattefactor' genoemd, naar een berekening van financieel adviseur David Bach. In een vrij extreem rekenvoorbeeld (en uitgaand van een rentepercentage van 10 %) rekende Bach een cursiste voor, die klaagde dat ze geen geld overhield om te sparen, dat 5 dollar per dag besparen op drank en voeding (zoals koffie en een muffin die je koopt onderweg naar je werk) op je 65e tot een kapitaal van 1,2 miljoen dollar kan zijn gegroeid.
Een andere valkuil is keuzeangst. We denken dat we zelfstandig beslissingen nemen maar kunnen hier heel makkelijk in worden gemanipuleerd. De auteurs noemen een voorbeeld van mensen die een auto hebben besteld, waarvoor een wachtlijst bestaat. Als de dealer belt dat de auto binnen is en dat er keuze is uit vier kleuren, namelijk rood, wit, beige en zilver, kiest slechts een klein percentage voor de zilverkleurige auto.
Als de dealer echter belt dat de bestelde auto binnen is gekomen en dat deze zilverkleurig is, reageren we ineens anders. Bij het ophalen van de auto, blijken er ook rode, beige en witte auto's te zijn binnengekomen, die worden aangeboden ter vervanging van de eerder aangeboden zilverkleurige. Nu kiest het merendeel van de proefpersonen voor de zilverkleurige auto. Wat blijkt: mensen hechten meer waarde aan iets als het al in het bezit is of is toegezegd en willen dan liever niet meer van keuze veranderen. Op financieel gebied blijken wij dus voorkeur te hebben voor dat wat ons als eerste wordt aangeboden.
Met dit in het achterhoofd is het makkelijk voor te stellen dat we massaal enorm gemanipuleerd worden bij het nemen van financiële beslissingen. Ga dus niet automatisch voor de standaard optie die je aangeboden krijgt en vraag door, is dan ook de tip die we bij dit hoofdstuk krijgen.
Het is niet te doen om in een internetrecensie dit boek tot zijn recht te laten komen. Het staat zo vol wetenswaardigheden dat ik niet weet waar te beginnen. Het gaat in op keuze-angst, zelfoverschatting, op angst om situaties te veranderen maar ook op het curieuze feit dat we de helft van de tijd niet zien wat we zien, maar wat we denken te zien. Daardoor missen we belangrijke feiten die een beslissing zouden kunnen beïnvloeden. Persoonlijk vond ik het interessantste hoofdstuk datgene waarin ingegaan wordt op 'expertverslaving'. We schakelen iemand in met verstand van zaken en schakelen tegelijkertijd ons 'ínterne beslissingsproces' uit. 'De expert zegt het en dus zal het wel kloppen' is de onderliggende gedachte.
Met dit boek vol voorbeelden en tips ga je misschien anders naar je eigen financiële gedrag kijken. De huizencrisis en woekerpolisaffaire worden door de gedachtegang in dit boek ook ineens heel verklaarbaar. We zijn immers massaal gestopt met nadenken doordat we af gingen op de experts en met name die experts die met grote stelligheid iets beweerden. De auteurs leggen uit dat mensen die het stelligst zijn in hun adviezen, het meest worden geloofd. En ook al bleken ze achteraf ongelijk te hebben gekregen, ze werden daardoor niet minder succesvol. Best schokkend als je daar over nadenkt.
Helpt dit boek mij met consuminderen? Ja. Geld is emotie en pas nu besef ik hoeveel emotie, angst, en misplaatste gevoelens gepaard kunnen gaan met het nemen van financiële beslissingen. Het geeft inzicht in je eigen gedrag en ook houvast als je de krant leest. Ik weet nu dat diegenen die het hardst iets roepen over de crisis, niet altijd gelijk hebben. In ieder geval niet meer gelijk dan mensen zonder kennis van zaken. Want gelijk hebben of krijgen is in de financiële wereld ook vaak een kwestie van toeval, zo leert een geweldig grappig experiment waarin mensen blind gooiden met dartpijltjes om een aandelenportfolio samen te stellen. Dat portfolio deed vervolgens niet onder voor het door specialisten samengestelde portfolio. Meer weten? Ga dit boek lezen! Het leest als een trein en is ook nog eens heel vermakelijk.
Psychologeld. Waarom we stoppen met nadenken als we beginnen met uitgeven.
Anna Dijkman en Chris Zadeh
ISBN 978490574260
€15
Geen opmerkingen :
Een reactie posten